27 فوریه 2024 - در یک مقاله مروری اخیر که در مجله Nature Reviews Nephrology منتشر شده است، محققان آنچه را که در مورد عواقب طولانی مدت کمبود آب مزمن شناخته شده است، بیان کردند.

اکثر مردم می‌دانند که هیدراتاسیون برای سالم ماندن حیاتی است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهند که کمبود آب مشکلی رایج است که تقریباً نیمی از بزرگسالان مورد بررسی در ایالات متحده و اروپا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کارشناسان معتقدند که کم آبی بدن با عدم گنجاندن در دستورالعمل های بهداشتی و عدم تمرکز بر توصیه ی بیشتر به نوشیدن آب توسط پزشکان در طول معاینات پیشگیرانه، تشدید می شود.

در حالی که اثرات کم آبی حاد در کوتاه مدت به طور گسترده شناخته شده است، تمرکز بالینی کمتری به اثرات طولانی مدت کمبود آب مزمن شده است.

مطالعات اپیدمیولوژیک اکنون نشان داده اند که حتی کم آبی خفیف اما مزمن می تواند منجر به بیماری عروق کرونر قلب، نارسایی قلبی، دیابت، چاقی، بدتر شدن عملکرد کلیه، مرگ و میر زودرس و پیری سریع تر شود. این یافته ها با مشاهده ی موش هایی که در معرض محدودیت مزمن آب قرار داشتند، تقویت شده است.

پاسخ های تطبیقی به کمبود آب

هموستازی، حالت تعادل در بین تمام سیستم های بدن است که برای بقا و عملکرد صحیح بدن مورد نیاز است و تعادل آب مکانیسمی کلیدی است که از طریق آن هموستازی اتفاق می افتد. مشخص شده است که تنظیم اسمزی یا کنترل تعادل آب و نمک به عنوان یک محیط اسمزی پایدار برای بسیاری از سلول ها حیاتی است.

کمبود آب منجر به تغییرات تطبیقی در سراسر بدن می شود. در همه حال، از دست دادن آب از طریق تنفس، دستگاه گوارش، عرق، و ادرار باید با افزایش آب از طریق مصرف غذا و مایعات مطابقت داشته باشد.

بدن نیاز به حفظ ترکیب و حجم پایدار مایعات داخل سلولی (ICF) و مایعات خارج سلولی (ECF) دارد. تغییرات در محتوای آب بدن، چه به دلیل مازاد یا کمبود، همه اندام ها، بافت ها و سلول ها را تحت تأثیر قرار می دهد.

یکی از پاسخ ها به کمبود تعادل آب، ترشح هورمون ضد ادراری آرژنین وازوپرسین (AVP) است که از دست دادن آب از طریق دفع را کاهش می دهد. انقباض عروق، تثبیت فشار خون و افزایش ضربان قلب برای تسهیل بازجذب آب انجام می شود.

احساس تشنگی و اشتها برای نمک نیز توسط AVP و آنژیوتانسین دو (ANGII) تحریک می شود. با این حال، تنظیم تشنگی یا مهار پیش بینی برای جلوگیری از نوشیدن بیش از حد عمل می کند. پاسخ تشنگی نیز ممکن است با افزایش سن کاهش یابد. تعریق نیز کاهش می یابد، که می تواند منجر به واکنش های تنظیم کننده حرارت در هوای گرم و مرطوب شود و بیماری مزمن کلیوی شود.

با گذشت زمان، کمبود آب مزمن ممکن است تعادل آب جدیدی را ایجاد کند که تلفات آب را با مصرف آب مطابقت دهد. این پاسخ ممکن است تحت شرایطی که دسترسی به آب محدود است، ایجاد شود. با گذشت زمان، این می تواند منجر به زوال سیستم های فیزیولوژیکی شود، اما این مکانیسم ها به خوبی شناخته نشده اند.

بیماری های مرتبط با کمبود آب بدن

محققان کمبود هیدراتاسیون را کاهش متوسطی در سطح آب بدن می دانند که منجر به فعال شدن مکانیسم های حفظ آب می شود به طوری که سطوح طبیعی اسمولالیته پلاسما و سدیم را می توان حفظ کرد. این در تضاد با کم آبی است، حالتی که در آن مکانیسم های حفاظت از آب نمی توانند تعادل آب را حفظ کنند.

از دست دادن حاد آب در پرسنل نظامی و ورزشکاران بیشتر قابل مشاهده است و باعث افزایش ضربان قلب و کاهش عملکرد ورزش های بی هوازی می شود. کم آبی حاد همچنین می تواند بر عملکرد شناختی از جمله هوشیاری، تمرکز، حافظه کوتاه مدت و ادراک بصری تأثیر منفی بگذارد.

تصور می‌شود که برخی بیماری‌ها و شرایط افراد را مستعد کمبود آب می‌کنند. به عنوان مثال، دیابت شیرین کنترل نشده می تواند منجر به از دست دادن آب شود زیرا بازجذب کلیوی آب را کاهش می دهد. افزایش برون ده ادرار می تواند ناشی از دیابت بی مزه ی نفروژنیک و برخی از اشکال بیماری کلیه پلی کیستیک باشد. برعکس، برخی سرطان‌ها و داروها نیز می‌توانند ترشح AVP را بدون مصرف کم آب تحریک کنند و منجر به هیپوناترمی(کم سدیمی خون) شوند.

مداخلات برای افزایش هیدراتاسیون

در پاسخ به شواهد در حال ظهور در مورد اثرات نامطلوب کمبود هیدراتاسیون، محققان شروع به بررسی این موضوع کرده‌اند که آیا هیدراتاسیون بهینه می‌تواند از بیماری‌های متابولیک و قلبی عروقی پیشگیری کند یا آنها را کُند نماید.

مداخلاتی که بر رژیم های طراحی شده برای افزایش مصرف آب متمرکز بودند، نشان دادند که شرکت کنندگان با موانعی مانند فراموش کردن نوشیدن آب، عدم دسترسی، عدم تشنگی، بیزاری از طعم آب، و عدم درک مزایای هیدراتاسیون مناسب، مواجه بودند. موضوع دیگر اختلالات مربوط به شغل ناشی از افزایش تکرر ادرار و مشکل رفتن به سرویس بهداشتی بود.

این چالش‌ها با آزمایشی نشان داده شد که پایبندی کمتری به رژیم‌های مصرف آب را در مقایسه با مایع کنترل (شربت غیرفعال)، نشان داد.

یک کارآزمایی که با موفقیت هیدراتاسیون را در گروه مداخله افزایش داد، نشان داد که مصرف بیشتر آب به طور قابل توجهی با کاهش سطح کوپپتین در میان افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی مرتبط است. یک کارآزمایی دیگر نشان داد که بیشترین تغییرات در افرادی دیده می شود که از روی عادت آب کمی می نوشند.

نتیجه گیری

مطالعات منتشر شده ارتباط بین نشانگرهای کمبود آب مزمن و افزایش خطر ابتلا به چندین بیماری مزمن را مشخص کرده اند، اما مکانیسم های زیربنایی این پدیده ها به خوبی شناخته نشده است. نشانه هایی وجود دارد که هیدراتاسیون می تواند یک ابزار پیشگیرانه باشد، اما استنتاج علّی به دلیل عدم رعایت رژیم های هیدراتاسیون محدود شده است.

با این حال، حتی با وجود این محدودیت‌ها، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد هیدراتاسیون بهینه می‌تواند برای افرادی که معمولاً آب کمی می نوشند، مفید باشد. مطالعات آینده در مورد اثربخشی مداخلات برای افزایش مصرف آب باید انطباق را با دقت بیشتری زیر نظر داشته باشد و همچنان بر جمعیت‌هایی که دچار کم آبی مزمن هستند و بیشترین سود را از این مداخلات می برند، تمرکز کنند.

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20240227/Chronic-underhydration-linked-to-major-health-risks-study-finds.aspx